Yalan ile İman Bir Arada Barınamaz

Yalan bütün gü­nah­la­rın iş­len­me­si­ne ce­sa­ret veren, ya­tak­lık yapan bir hı­ya­net ze­mi­ni ve her türlü zulüm ve ah­lak­sız­lı­ğın, bü­yük-kü­çük gü­nah­la­rın giriş ka­pı­sı­nın gişe'sidir. Mü­min­le­rin en çok çe­kin­me­le­ri ge­re­ken du­rum­lar­dan biri belki bi­rin­ci­si, yalan çekim alan­la­rı­na asla gi­ril­me­me­si­dir.

Ri­va­ye­te göre, Ebu’d-Der­da ile Re­su­lul­lah (a.s.m) ara­sın­da şöyle bir ko­nuş­ma geçer:

- Ebu’d-Der­da: Yâ Re­su­lal­lah! Mümin hır­sız­lık yapar mı?

- Re­su­lul­lah (a.s.m): Evet bazen ola­bi­lir.

- Ebu’d-Der­da: Peki, mümin zina ede­bi­lir mi?

- Re­su­lul­lah (a.s.m): Ebu’d-Der­da hoş­lan­maz­sa de “Evet!”.

- Ebu’d-Der­da: Peki, mümin yalan söy­ler mi?

- Re­su­lul­lah (a.s.m): Ya­la­nı ancak iman et­me­yen kimse uy­du­rur.” (Kenzu’l-Um­mal, h. No: 8994).

Bu ha­dis-i şe­ri­fi şöyle açık­la­ya­bi­li­riz:

a. Gü­nah-ı ke­bâ­ir / büyük gü­nah­la­rı iş­le­yen­ler, yap­tık­la­rı işi meşru gör­me­dik­çe ve ya­pı­lan­dan piş­man ol­duk­ça küfre gö­tür­mez. Ha­dis­te “mü­mi­nin hır­sız­lık ve zina ya­pa­bi­le­ce­ği­ne” dair hüküm bunu gös­ter­mek­te­dir.

b. Bazen çok sa­yı­da iş­le­nen küçük gü­nah­lar büyük bir gü­nah­tan daha risk­li ola­bi­lir. Adın­dan an­la­şı­la­ca­ğı gibi, genel mana iti­ba­rıy­la gü­nah-ı ke­ba­ir­ler küçük gü­nah­lar­dan daha kötü ol­mak­la be­ra­ber, bazen bazı özel­lik­le­riy­le- küçük günah dahi büyük gü­nah­tan daha büyük fit­ne­le­re sebep ola­bi­lir. Açık­ça iş­len­miş bir küçük günah giz­li­ce iş­len­miş büyük günah kadar gü­nah­la­ra sebep ola­bi­lir.

Evet Hz. Pey­gam­be­rin ya­la­nın hır­sız­lık veya zi­na­dan daha şerir gös­te­ril­me­si, on­la­rın genel for­mat­la­rı­na göre değil, hu­su­sî özel­lik­le­ri­ne göre fark­lı­lık­la­rı­nı gös­te­rir.

Bunun an­la­mı: Ger­çek ma­na­da iman eden ki­şi­ler bazen nefs ve şey­ta­na mağ­lup ge­le­rek büyük gü­nâh­lar iş­le­miş ola­bi­lir, fakat yalan ile bir arada asla olmaz! Zira yalan söy­le­me­den veya niyet et­me­den diğer gü­nah­la­rı iş­le­me ce­sa­re­ti ve im­ka­nı çok zor­dur. İşte ha­dis­te, ya­la­nın -bi­za­ti­hi- hır­sız­lık­tan daha büyük ol­du­ğu­nun vur­gu­lan­ma­sı, onun küf­rün te­me­li­ni teş­kil eden bü­yük-kü­çük daha çok günah iş­le­ye­bil­me ka­rak­te­ri­ne işa­ret et­mek­te­dir.

c. Doğ­ru­luk, sıdk İsla­mın esası ve en başta ima­nın ay­rıl­maz sim­ge­si ol­du­ğu gibi, yalan da küf­rün temel esa­sı­dır. Kur’an’ın Allah'ın kul­la­rı­na gön­der­di­ği bir nizam ve hayat ki­ta­bı ol­du­ğu­na iman eden kim­se­ler, doğ­ru­luk/sıdk'ta bir is­ti­ka­met üzre ha­ki­ka­ti ya­ka­la­mış­lar­dır. Kur’an’ın Allah'ın kı­ya­me­te kadar ge­çer­li hükmü ol­du­ğu­nu inkâr eden kim­se­ler­den daha zalim, müf­te­ri, hain, ya­lan­cı kim-kim­ler ola­bi­lir? En büyük günah şirk-i azim­dir, o dahi yalan ol­du­ğu için Allah'a büh­tan ve if­ti­ra­dır.

Evet Asr-ı Se­adet'te yalan, küf­rün sim­ge­si ha­li­ne gelen Mü­sey­le­me-i Kez­zab’ın en büyük bir ni­şa­nı ol­du­ğu gibi, sıdk'ta Ebu­bekr-i Sıd­dîk’(ra)ın en büyük un­va­nı ol­muş­tur. Bu iki şah­si­yet, birer sem­bol ola­rak doğ­ru­luk ile ya­la­nın ara­sı­nı gece ile gün­düz, altın ile kömür kadar bir­bi­rin­den ayrı ol­du­ğu­nu ya­şam­la­rıy­la or­ta­ya koy­muş­lar.

d. “Zina eden kimse zina eder­ken mümin de­ğil­dir. İçki içen kimse içki içer­ken mümin de­ğil­dir…” (Bu­ha­ri, Me­za­lim 30; Müs­lim, İman 100) ma­na­sı­na dik­kat­lı ba­kıl­dı­ğın­da ha­dis-i şe­rif­te ima­nın o an­da­ki devre dışı bı­ra­kıl­mış ko­nu­mu­na işa­ret edil­miş­tir.Yalan, zina, hır­sız­lık gibi büyük gü­nah­lar; iman açı­sın­dan bazen bü­yü­ğü kü­çül­ten, kü­çü­ğü bü­yü­ten şöyle bir fark var­dır. Bu gibi gü­nah­la­rı iş­le­yen­ler ge­nel­lik­le kendi nef­si­nin heva ve he­ve­si­ne uya­rak, şey­ta­ni tel­kin­le­re mah­kum ola­rak, hay­va­nî olan cin­sel, fi­zik­sel duy­gu­la­rı­nın esiri ha­li­ne ge­le­rek, kalp­te­ki ima­nın ge­çi­ci ola­rak ser­vis dışı kal­ma­sıy­la ancak bu gü­nah­la­rı iş­le­ye­bi­lir.

Bu durum ise, doğ­ru­dan kut­sal­la­rı inkar ede­rek imana zıt bir tu­tum­dan kay­nak­lan­mı­yor. Büyük küçük gü­nah­lar; in­sa­nın hafif ve ağır has­ta­lık­la­ra ya­ka­lan­ma­sı mi­sa­li­dir. Kişi has­ta­dır ama ya­şı­yor, te­da­vi gö­rür­se es­ki­si gibi ve hatta da­ha­da sağ­lık­lı bir ha­ya­ta ka­vu­şa­bi­lir. Ancak ko­ma­ya, bit­ki­sel ha­ya­ta gir­miş, olan­lar ölüme daha yakın du­rum­da­lar, teh­li­ke zir­ve­de­dir. Yalan kalbi inanç­la­rı ölüme gö­tü­ren en büyük ko­ma­lık has­ta­lık­tır. Bu açı­dan iman­la bir­lik­te büyük gü­nah­lar iş­len­miş ola­bi­lir. Sa­de­ce bir anlık al­dan­ma, ya­nıl­ma, ye­nil­me ba­kı­mın­dan ima­nın devre dışı kal­ma­sı söz ko­nu­su­dur. Tek­rar töv­be-i nasuh ve ge­re­ken ke­fa­ret­le­rin öden­me­si ile dö­nü­şü ve te­miz­len­me­si müm­kün­dür.

Diğer ke­ba­iri iş­ler­ken mey­da­na gelen dün­ye­vi lez­zet veya haram im­kan­lar, çoğu zaman yalan söy­le­mek­te bu­lun­maz. Nef­sa­ni tat­min ve lez­zet, hay­va­nî duy­gu­la­ra zevk veren bir şeyde pe­ka­la söz ko­nu­su değil. As­lın­da, imanı olan bir kim­se­nin yalan söy­le­me­si dün­ye­vi ba­kı­mın­dan bile ima­nı­na, iza­nı­na, etik ve ah­la­ki de­ğer­le­ri­ne ya­kış­ma­yan bir dav­ra­nış­tır. Efen­di­miz(as) ya­la­nın dün­ye­vi ve uh­re­vi bu çir­kin ka­rak­te­ri­ne işa­ret et­miş­tir.

Başta ana-ba­ba­la­rın, çocuk ye­tiş­tir­me ve eği­tim ve öğ­re­tim­le, vaaz ve na­si­hat­le uğ­ra­şan­la­rın dik­kat et­me­le­ri ge­re­ken en ön­ce­lik­li önem­li nok­ta­lar­dan biri: İnsan­la­rın fay­da­lı ve ya za­rar­lı , ha­yır­lı veya ha­yır­sız, şerli ka­rak­te­ri­ni şe­kil­len­di­ren hu­su­si­yet­le­rin ba­şın­da ge­len­ler ah­la­kî de­ğer­ler­dir. Şüp­he­siz bu durum dahi başta doğ­ru­luk, fa­zi­let, er­dem­li­lik ve gü­ve­nir­li­lik gibi sos­yo­lo­jik soyut kav­ram­la­rın ya­şa­nır kı­lın­ma­sıy­la müm­kün­dür. 

“Ben ancak güzel ah­la­kı ta­mam­la­mak üzere gön­de­ril­dim.” (bk. Mu­vat­ta, Husnü'l Halk, 8; Müs­ned, 2/381) ma­na­sı­na gelen ha­dis-i şe­rif­te bu mana açık­ça an­la­şıl­mak­ta­dır. Yüce Rab­bim(cc) nef­si­mi­zi ve nes­li­mi­zi ya­lan­cı­lar züm­re­sin­den ol­ma­yı ko­ru­sun. Selam ve dua ile..