Kahraman kim hain kim?

İnsanlığın doğuşundan süre gelen olaylar kaoslar kavgalar savaşlar yaşanmıştır. Yaşanan savaşlarda bir taraf kahraman bir taraf daima hain olmuştur. Peki kim neye göre hain neye göre kahraman olunur. Kahraman ya da hain olmak tarihle değişkenlik gösterebilir mi?

Ortak tarihimiz, ortak bilincimiz bölünmüş, değiştirilmiş, parçalanmış ve farklılaşmış. Bizim tarihimizi yapanları, ya hain yapacaksınız ya da kahraman. Nedense ortası bulunmuyor.Cumhuriyetin tarih yazıcılığı, kültür yapıcılığı ve gelenek oluşturma girişimi bugün yaşadığımız savrulmaların başlangıcı oldu.

Osmanlının binlerce yıldan beri süzülüp gelen geleneği, cehalete, yozlaşmaya, ihanete mahkûm edildi ve unutturulmak istendi. Hatası olanı, yanlış yapanı, başarısız olanı yok saydılar, mahkum ettiler, dışladılar. Hata yapsa da, 'benim insanım' demedi, demek cesaretini göstermedi kimse.

Karşı tarih yapıcıların hatası buna karşı çıkanlar ise kendi tarih yazıcılığına giriştiler. Gizli bir tarih yazıcılığı gibi, örtülü süren bir karşı tarih anlayışı yaşadı dipten dibe. Bu anlayış da kahramanları hain, hainler kahraman yapmak istedi. Bu da başka bir tarih yazıcılığıydı aslında.

Bir salıncağın iki ucunda gidip gelen, ortada buluşamayan kavganın içindeyiz şimdi. Birini kahraman yapmak için ötekini hain yapmak zorunda mıyız? Sanırım bu gelenek, İttihat Terakki'den beri hep başımızın belası oldu.

Padişahlık sisteminden Cumhuriyete geçmek isterken, Osmanoğulları’nı hain ilan etmek, sürgün etmek zorunda mıydık? İngiltere gibi hem hanedana sahip olmak, hem de demokrasiyle yönetilmek, neden bizim ülkemiz için mümkün olmadı ki?

İlk Meclis'i kuranlar içinde muhalif görüşte olanlar neden tasfiye edildi, neden hain ilan edildi? Bunu yapmak zorunda mıydık? Tarihle barışmak zorundayız. Buradan bakınca ve buradan geriye doğru okuyunca böyle sorular sorulur, başka bir şey görülür. Ancak o günün şartları, bağlamı, zorluklarını oradan okumak gerek.

Abdülhamit'i anlamak için de bu şarttır, Vahdettin'i anlamak için de, Atatürk'ü anlamak için de. Hepsinin kendi özel şartları vardır. Tarihle barışmak ve kabullenmek gerek. Olduğu gibi, soğukkanlı bir şekilde, acı verse de kabullenmek ve barışmak zorundayız.

Kimseyi hain yapmadan, kahramana dönüştürmeden de tarih okunabilir, yazılabilir, anlatılabilir.