Denetim komedisi

Vatandaş için fiyat algısı kaybolalı çok oldu. Dolar 18 liraya çıktığında özellikle 3 harfli olan marketlerde fiyatlar yukarıya doğru çıkmıştı. Artık daha ne kadar yükselebiliri sorgulamaya başlamıştık. Etiketlerde yumurtayı 40 liranın özerinde görünce de yumurtaya almayı bıraktık. Eti, sütü, peyniri ve bilimum temel ihtiyaçları ya bıraktık almayı ya da yarısını almaya başladık. Zaten akaryakıt almıyoruz birde temel tüketim malzemeleri almasak da olurdu.

Doların bir gecede 6 liraya yakın düşmesinin ardından hatta bir ara 10 lirayı görmüştü bu gözler. Vatandaş umutlandı haliyle. Dolar yükselince fiyatları fahiş derecede artıran vicdansızlar dolar düşünce etiketleri de düşüreceklerini düşündüler. Ama fiyatlar düşmedi. 3 harfli marketlerin hepsi birbirine bakmaya başladı. Ufak ufak etiketlerde oynamalar yaptılar göz boyamak için. 40 lira olan yumurta 38 liraya düşürdüklerini söylemeye başladılar. Sütten 1 lira düşürdüler,  peynirde de düşüş oldu. Kendilerine göre indirim yapmışlardı. İndirimler istenile seviye de olmayınca zabıtalar devreye girdi. Yurdun dört bir yanında zabıtaların denetim yaptığı yönde haberler çıktı. Ama değişen olmadı.
Bırakın marketten alışveriş yapmayı ya da alışveriş arabasını doldurmayı fiyatlara şaşırmayı bıraktık. Zabıtaların denetimi de bir işe yaramamışa benziyor. Dün bir markette dolaşırken geçen hafta 1.50 liraya aldığım çikolata 1.75’e çıkmıştı. Başka ürünlere de dikkat edince fiyatlarda bir güncellemeye yapıldığı açıkça görülüyordu. Ne de olsa zabıta denetimini yapmıştı. Bir daha gelmezler diye düşünmüş olabilirlerdi. Gelseler de değişen bir şeyin olmayacağını biliyorlar.

Yurdun dört bir yanında da bana göre aynı durumlar yaşanıyordur. Zabıta denetim yaptığında karşısındaki kim biliyor musunuz? Asgari ücretle çalışan kasiyer. Halk deyişiyle emir kulu.  Zabıta onlardan fatura ve benzeri evrak istiyor. Kasiyere neyi neden anlatıyorsunuz? Kasiyer üç beş kuruş için alnının teriyle para kazanmaya çalışan işçi. Sizce bu adamların, bu olaylarda en ufak bir parmağı olabilir mi veya sizin onlara anlattıklarınızı o marketlerin sahipleri azıcık umurlarında mı? Etiket fiyatlarına bakıp yorum yapılması da ilginç geliyor bana. Firmanın alış fiyatı, personel maliyeti, lojistiği, stok durumu, dengeler vs. incelenmeden; kısacası bir şirketin dinamiklerini bilmeden yapılan popülizm hareketi.

Bu marketlerde etiketleri sizlerde biliyorsunuz vatandaşın olmadığı saatlerde değiştiriyorlar. Ya sabahları ya da akşam market kapandıktan sonra. Etiketlerde merkezlerinden sistem üzerinden geliyor. Kasiyer arkadaşlarda mecburen fiyatları değiştiriyor. Yani zabıtanın yaptığı sözde denetim sisteme vız geliyor.

Geçen yıl her ürün hangi markette ne kadar bilinirdi. Alışveriş yaparken de kuruşu kuruşuna hesaplanırdı. Kasada tam olarak ne kadar ödeneceği belliydi. Son aylarda bu durum herkeste yavaş yavaş yok oldu. Marketlerin yanlış etiketlemeleri ve gelen zamların ardından sürekli değişen etiketler sayesinde her şey birbirine karıştı.
 
Yazının başında dediğim gibi millete fiyat algısı kaybolalı çok olmuştu. Dileğim kaybolan fiyat algısının en kısa sürede yeniden bulunması.