Depresyon bizi bekliyor

Covid-19 ile birlikte hayatımıza çeşitli kelimeler girmişti. Pandemi, antikor, bulaş, karantina, filyasyon, entübe ve pcr testi gibi kavramlar hayatımıza öyle bir hızlı giriş yaptı ki hemen hemen herkesin bu kavramların ne olduğuyla ilgili bilgisi olmuştu. Salgın dönemlerinde böyle kavramların sıkça kullanılması normal olarak görünüyor.

Başka bir normal olan konuda ekonomik sıkıntının olduğu dönemlerde kullanılan kelimeler ve kavramlardır. Son günlerde bu kavramlarda halkın dilinde sıkça kullanılmaya başlandı. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla ve Kişi Başı Milli Gelirin ne olduğunu neye işaret ettiğini en az bir kez duyulmuştur. Sermaye, üretim, parite gibi kavramlarda sıkça duyulmaya başlandı. Son günlerde sıkça duyulmaya başlayan diğer kelime de stokçuluk oldu.

Bir malı, ürünü depolayıp fiyat artışını beklemek stokçuluktur. Eğer mal depoda bekletiliyor ve raflardaki ürün azaldıkça yerine konuyorsa malın miktarı ne olursa olsun, mal satışa açık olduğu için stokçuluk yapılmış sayılmaz, çünkü depodaki mallar satışa çıkmayı bekliyordur. Bunda sıkıntı yok ama gelecekteki fiyat farklılıklarından faydalanmak için önceden tedarik edilen malların stokta saklanması. Bunun kankası da karaborsadır.

Üreticiler “rutin bir şekilde üretmeye devam ediyoruz, bizde bir sorun yok” diyor. Akla diğer ihtimal geliyor, stokçuluk. Geçen markete gittim adam 4 teneke yağ almış, kasaya geldi, kasiyer “1 yağdan fazla alamazsınız, yasak” diyor. Sadece yağ değil. A4 fotokopi kâğıtları raflarda her yere yerleştirilmişti. 1 den fazla ürün satılmayacağı belirtilmişti kağıtlarda ayrıca toptan satışın olmadığı da belirtilmişti. 1 günde ne değişti de toptan satış yasaklandı bunlar. Stokçuluğun canlı örneğini gördüm. Sizlerde görmüşsünüzdür.

Stokçuluğa karşı Yasa teklifi
Piyasada, kriz veya savaş dönemlerinde fiyat istikrarı bozulduğu zaman, gelecekte yaşanacak zamları hesaplayarak arza sunulmayan ürünlerin saklanmasına stokçuluk denilmektedir. Eski zamanlardan beri kriz ortamında stokçuluk yapıldığı bilinmektedir. Sıkıntının her geçen gün artması iğneden ipliğe her şeye zam gelmesi sonrasında bir yasa teklifi meclise sunuldu. Buna göre 6585 Sayılı Perakende yasasında değişiklik yapacak yasa teklifi ile piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelere verilen ceza, 2 milyon TL'ye çıkarılıyor. Bunun çare olup olmayacağı ilerleyen dönemlerde fiyatların azalmasıyla ortaya çıkacaktır.

Ekonominin bu kadar sıkıntılı süreçten geçmesiyle hayatımıza başka bir ekonomik kavramın girmesi de ihtimaller arasında görünüyor. Resesyon denilen kavramı belki ilerleyen süreçte sıklıkla duyabiliriz. Nedir bu resesyon? Ekonomik faaliyetlerde duraklama dönemleri için kullanılan tanımlamadır. Bu dönemlerde toplam üretim miktarında gerileme olur, işsizlik artar, milli gelir düşer, ekonomi için dönüşü olmaya yola girmek üzeredir bir kere.

Şu an yaşadığımız dönemde döviz kurlarının ve enflasyonun sürekli artış sarmalına girmesiyle insanlar gelecek ay zamlanır diye gelecek aylardaki taleplerini erkene alıyorlar. Elinde malı olanlar da şimdi satsam gelecek daha pahalıdan almak zorunda kalırım diyerek satışlarını ertelemeye başlıyorlar. İkinci el otomobil piyasasında da bu durum yaşanıyor şu an. Şimdi alsan bi araba bi dahaki ay kesin daha pahalı olur diye herkes hücum ediyor. Ama tabi bu işin sonu çok kötü bitecek.
Resesyonun sonu kötü depresyondur. Bunu 2001 yılında herkes yaşadı. Umarım en kısa sürede rahatlama yaşarız toplum olarak. Toplum olarak depresyonu bir daha topyekün kaldırmak sıkıntı olabilir.