Kurtuluş Savaşında Urfa

11 Nisan Urfa'nın kurtuluşuna yaklaşırken tarihimize bir göz atalım.

"İngilizlerin şehir merkezindeki Ermenilere duyduğu ilgi, onlara Ermeni mahallelerinde silah talimi yaptırmaya kadar gidiyordu. İngilizlerle birlikte Urfa’ya gelen Ermeni gönüllülerinin üstlendiği bu talimlerden başka Ermeniler ikide bir dükkânlarını kapatıp evlerine çekiliyor, çanlar çalıyorlar, asayişsizlik havası yaratmaya çalışıyorlar ve İngilizlere istihbarat çalışmalarında yardımcı oluyorlardı.

Mutasarrıf Nusret Bey’in davranışı, İngilizlerin hoşlarına gitmediği için tehcir bahânesiyle görevinden azledilerek İstanbul’a gönderildi. Ancak Nusret Bey’in 6. Ordu Kumandanı Ali İhsan Paşa’nın tavsiyesiyle oluşturduğu milis kuvvetlerinin silahları henüz toplanmamıştı. Erzurum Kongresi için yapılan davete katılabileceğini mutasarrıfa tebliğ eden Müftü Hasan Efendi’ye  hayranlık duyan Jandarma Kumandanı Binbaşı Ali Rıza Bey, Erzurum Kongresi’nin beyannamesini Milli aşiret reisi Mahmud Bey’den elde edince, dağılan milis kuvvetlerini bir cemiyet olarak örgütlemek düşüncesini, mutasarrıf olarak Nusret Bey’in yerine atanan Ali Rıza Bey’e açmış ve Meclis-i İdare azasından Hacı Kâmilzâde Hacı Mustafa aracılığıyla kurulan temas sonucu 4-5 Eylül 1919 gecesi Güllüzâde Hacı Osman Efendi’nin evinde toplanan eşraf ve aydınlar, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin temellerini atmışlar ve bu toplantıda bulunanlar, halk arasında Onikiler olarak adlandırılmışlardır. Kurtuluşa kadar mücâdele edileceğine Kur’ân-ı Kerim üzerine and içen ve Jandarma Kumandanı Binbaşı Ali Rıza Bey başkanlığında toplanan 12 reis şunlardı:

1. Mecli-i İdâre eski azalarından Belediye Reisi Hacı Kâmilzâde Hacı Mustafa Efendi.

2. Barutçuzâde Hacı İmam Efendi

3. Eşraftan Tüccâr Hacı Kâmilzâde Hacı Mustafa Reşid Efendi.

4. MollazâdeMahmud Efendi.

5. Polis Komiserliğinden MustafiArabikâtibizâde Şakir Efendi.

6. Güllüzâde Osman Efendi.

7. Esnaftan Şellizâde Ali Ağa.

8. TüccârdanNebozâde Hacı İmam Efendi.

9. Eşraftan Hacı Bedirağazâde Halil Ağa.

10. Jandarma Tabur mülhakı İzmirli Adil Hulusi Efendi.

11. Takım kumandanlarından Mülazım-ı Evvel Hüseyin Pertev Efendi.

12. Jandarma Çavuşu Sofi oğlu Hacı Mustafa Çavuş."