AN­LA­ŞA­MA­YAN UY­GAR­LIK­LAR

Ulus­lar arası so­run­lar artık daha çok kül­tü­rel ve fel­se­fi olu­yor. Asıl fay hat­tı­nın uy­gar­lık­la­rın ara­sın­da bu­lun­du­ğu­nu dü­şün­mek için pek çok neden var. 

Fark­lı­lık­lar as­lın­da dil­sel de­ğil­dir; ta­rih­sel ve si­ya­sal­dır. Bir ulus, kül­tür di­ye­bi­le­ce­ği bir şeyi ol­ma­dan ulus olmaz. Ve dil bir kül­tü­rü taşır. Ulus­lar, ta­ri­hin, te­sa­dü­fün, fe­tih­le­rin ve rast­ge­le fu­hu­şun bir araya top­la­dı­ğı her tür­den in­sa­nın dem­len­miş ka­rı­şım­la­rı­dır. Ulus, etnik grup, ha­ya­li top­lu­luk, tüm olum­lu özel­lik­le­ri­ne kar­şın, dün­ya­ya ka­ran­lık bir gölge dü­şü­rür ve bi­lin­ci­mi­ze mu­sal­lat olur. 

Da­laş­ma ve kat­li­am­la­rın ço­ğu­nun ze­hir­li kay­na­ğı­dır. Ulu­sal dev­let­ler artık sa­va­şa eği­lim­li değil, etnik grup­lar sa­va­şı­yor.

Gü­nü­müz­de yer­kü­re, kanlı ça­tış­ma­lar­la do­lu­dur: sa­vaş­lar iki dünya kat­li­amıy­la kar­şı­laş­tı­rıl­dı­ğın­da küçük olma eği­li­min­de­dir­ler; fakat yi­ne­de acı­ma­sız ve kan­lı­dır­lar. Savaş alan­la­rın­da, hen­dek­ler­de ve so­kak­la­rın­da yatan ce­set­ler, ikin­ci dünya sa­va­şı yıl­la­rın­da­ki kadar ölü­dür­ler; korku için­de kaçan mül­te­ci­ler o acı­ma­sız yıl­lar­da­ki kadar ça­re­siz, aç ve kim­se­siz­dir­ler. Bu yeni sa­vaş­lar kla­sik fetih sa­vaş­la­rın­dan ol­duk­ça fark­lı­dır­lar. Kimse im­pa­ra­tor­luk kur­ma­ya ça­lış­mı­yor. 

Şu ya da bu kra­lın ege­men­lik ala­nı­nı ge­niş­let­mek için sa­vaş­lar yok. Ço­ğun­luk­la etnik grup­lar ara­sın­da iç sa­vaş­lar­dır. Bir tür ilkel vah­şe­ti yan­sı­tır. Öyle gö­rü­nü­yor ki, ulu­sal ve etnik kim­lik duy­gu­su şid­det to­hum­la­rı ta­şı­yor.

Bu­nun­la bir­lik­te etnik kim­lik her zaman olum­suz, za­rar­lı, nef­ret dolu değil. Grup duy­gu­su, in­san­la­rı­mız için son de­re­ce an­lam­lı­dır, bazen sa­ğal­tı­cı­dır; grup kim­li­ği, ya­şa­ma değer ve amaç ka­zan­dır­ma­ya yarar. İnsan­lar ya­lı­tıl­mış­lık için­de ge­liş­mez­ler.

Yurt­se­ver­lik bir her­ge­le­nin son sı­ğı­na­ğı da ola­bi­lir. As­lın­da, bir tür ulu­sal duygu ol­ma­dan de­mok­ra­si­nin ola­nak­sız ol­du­ğu bile ileri sü­rül­dü.

Şim­di­lik, şu an için, her­han­gi bir tür­den sınıf sa­va­şı, ola­sı­lık dışı ve uzak gö­rü­nü­yor – en azın­dan zen­gin ül­ke­ler­de. Irk sa­va­şı ya da etnik sa­va­şı daha kolay ta­sav­vur edi­le­bi­lir. Kuş­ku­suz, bir ki­şi­nin zen­gin ya da yok­sul ol­ma­sı hala çok önem­li­dir. 

Top­lum­la­rı­mız­da pa­ra­dan daha önem­li her­han­gi bir şey var mı?

 Aç­lık­la, acıy­la ve bas­kıy­la dolu bir dün­ya­da, sahip olan­lar ile ol­ma­yan­lar ara­sın­da ki sa­va­şı bir ka­lem­de sil­mek henüz çok er­ken­dir.

Bir­lik tek ger­çek­lik­tir. Apa­çık gö­rü­nen şey, alt ulus­la­rın yük­se­li­şi­nin si­ya­set üze­rin­de ki dra­ma­tik et­ki­si­dir.

Ulus, bir dev­let­tir, bir hü­küm­ran­lık­tır. Aynı za­man­da bir yer, coğ­ra­fi bir ken­di­lik­tir. Yani, ge­nel­lik­le dağ sırt­la­rı ya da zir­ve­le­ri bo­yun­ca kıv­rı­la kıv­rı­la giden, ya da bir ır­ma­ğın or­ta­sın­dan geçen ve sınır de­ni­len gö­rün­mez bir en­gel­le bir­bi­ri­ne bağ­la­nan bir dilim top­rak ve su, kü­re­nin bir par­ça­sı. Bir topak top­ra­ğın et­ra­fı­na gev­şek­çe sa­rıl­mış bir iptir.

Sev­giy­le